Türkiye’de En Çok Kuş Kars’ta Sayıldı

Tacettin DURMUŞ / www.karstanhavadis.com

Bir günde kaç kuş görebilirsiniz? 24 saat süren ve kuşçular arasında “Büyük Gün” adı verilen dostça yarışta KuzeyDoğa Derneği, Kars ve Iğdır illerinde bir günde 149 türden 3729 kuş kaydederek Türkiye’de en çok kuş türü ve bireyi gören kurum oldu.

4 Mayıs 2019’da, Türkiye ve dünyada yaklaşık 30.000 kişi sabahın ilk ışıkları ile kuşlar için önemli alanlara gitti. KuzeyDoğa ekibi, kışın henüz bitmediği Kars ve Iğdır’da iki takım ile soğuk ve sisli bir hava ile başladıkları günde, durmak bilmeyen yağmur ve zaman zaman kar yağışı altında ara vermeden kuşları saydı. Bu zorlu görevde iki ildeki takımlar kendi aralarında da yarıştı. Günün sonunda ise kazanan kuşlar oldu.

Kars’taki sayımlarda KuzeyDoğa ekibinden Cansu Sivrikaya Yıldırım, Deniz Güneş Yıldırım, Neslihan Güven ve Emrah Çoban 117 türden 3080 kuş kaydetti. Doğu Anadolu’nun ilk Ramsar Alanı olan Kuyucuk Gölü Yaban Hayatı Geliştirme Sahası başta olmak üzere, Ani, Sarıkamış ve zengin Kafkas Üniversitesi sulak alanı gibi Kars ili sınırları içerisindeki 6 farklı alanda 11 saat gözlem yapıldı.

Iğdır’da ise Kayahan Ağırkaya, Berkan Demir ve Kyle Kittelberger 95 türden 649 kuş gözlemledi. Ekip, etkinliği düzenleyen eBird.org sitesinde 290 kuş türüyle Türkiye’de en çok kuş türü kaydedilmiş sıcak nokta (hotspot) olan Aras Nehri Kuş Cenneti’nden Ağrı Dağı Milli Parkı’nın eteklerine kadar Iğdır sınırları içerisinde 9 farklı alanda 9 saat gözlem yaptı.

Türkiye’de Büyük Kuş Sayım günü etkinliğine 23 şehir katıldı. Toplam 265 kuş türünden 8962 kuş gözlemlendi. En çok kuş türü görülen il 152 tür ile Denizli olurken, KuzeyDoğa Derneği ise en çok kuş türü gören kurum oldu. Bu günde tüm Türkiye’de kaydedilen bireylerin %34’ünün görüldüğü Kars ili ise bir kez daha Büyük Gün’de Türkiye’de en çok kuş sayılan alan oldu.

Dünya çapında ise toplamda 6950 türden 790.033 kuş gözlemlendi. Kolombiya, geçen sene olduğu gibi bu sene de 1381 tür ile birinci oldu. Türkiye ise 265 tür ve 134 gözlem ile 253 ülke arasında 27. sırayı aldı. En çok gözlem kaydı 41.538 ile Amerika Birleşik Devletleri’nden geldi.

Büyük Kuş Sayım Günü Neden Önemli?

Cornell Üniversitesi Ornitoloji Laboratuarı’nın yürüttüğü dünya kuş gözlem sitesi eBird.org tarafından her yıl ilkbahar ve sonbaharda bu etkinliğin yapılmasındaki ana neden, kuşların ilkbahar aylarında üremek için kuzeye, kışı geçirmek için de sonbaharda güneye yaptıkları uzun ve zorlu göç yolculuğuna dikkat çekmek. Kuşların ve yaşam alanlarının korunması gerektiğini hatırlatmaktır. Yaban hayatımızın çok belirgin ve renkli bir parçası olan kuşlar, doğal çevremizin sağlığının kilit göstergeleridir. Dünyada olduğu gibi ülkemizde de doğal yaşam alanlarının bozulması ve yok edilmesi, iklim değişikliği, kediler gibi istilacı türler, kaçak avcılık, zehirlenme, yumurta toplama, yüksek gerilim hatları gibi doğal olmayan bariyerler gibi tehditlerden dolayı pek çok yüzlerce kuş türünün popülâsyonu azalmaktadır.

Dünyada, kuş türlerinin yüzde 13.2'sinin soyu tehlike altında, yüzde 9.3'ünün ise soyu tehlikeye girmek üzeredir. Yüzde 1.6'sının soyu ise son 500 yılda tükenmiştir ya da tükendiği düşünülüyor. Yani kuş türlerinin neredeyse dörtte birinin nesli tükenmiş ya da tükenmek üzere. Bu rakamlar, diğer canlılar için daha da yüksek. Ülkemizde ise değerlendirilmesi yapılmış bin 707 hayvan türü içinde dördünün soyu küresel çapta tükenmiş. 275'inin soyu küresel çapta tehlikede, 100 türün soyu tehlikeye açık, 126 tür ile ilgili ise yeterli bilgiye sahip değiliz.

T