Volkan KARABAĞ / KARS HAKİMİYET
DSİ 24. Bölge Müdürlüğünün sorumluluk alanında, Kars ve Ardahan il sınırları içinde yer alan bölgenin en önemli turizm değeri ve doğal gölü olan Çıldır Gölü ile ilgili konular, 19.02.2019 tarihinde Ardahan Valiliği Toplantı Salonunda, Kars Valisi Türker Öksüz ve Ardahan Valisi Mustafa Masatlı 'nın ortak başkanlığında gerçekleştirilmişti. Bu toplantıda konuşulan önemli konulardan biri de, Çıldır Gölü etrafında bulunan sazlık alanların korunması suretiyle yörede Sarı Sazan olarak tarif edilen balık türünün korunması, yaşamaları ve üremelerine imkan sağlanmasının önemi ve gerekliliğine dikkat çekilmişti. Ayrıca bu konuda Çıldır Gölü Alt Komisyon kurulması ve alınacak kararlar çerçevesinde sürecin takip edilmesi kararlaştırılmıştı.
Çıldır Gölünde yaşayan balık türünün üreme ve yaşam döngüsünün sürekliliğini sağlamakta önem arz eden sazlık alanların özellikle söz konusu balıkların üreme ve göle dönüş periyodunu oluşturan aylarda, göl su seviyesinin bu sazlık alana giriş ve çıkışlara izin verecek seviyenin altına düşürülmemesi önem arz ediyor. Geçmiş yıllarda yaşanan kuraklık, sulama suyu ihtiyacındaki artış, enerji üretimi ve Kars-Bakü-Tiflis Demiryolu hattı çalışmaları nedeniyle gölü besleyen Doğu Derivasyon Kanalının tahrip edilerek akışın engellenmesi neticesinde, 2015 yılından 2018 yılı sonuna kadar yıllık ortalama 20 milyon m3 suyun göle akışının engellenmiş olmasından kaynaklı olarak Çıldır Gölü su kotunu belirtilen seviyede muhafaza etmek mümkün olmamıştı.
Halihazırda su kaynağı Çıldır Gölü olan; Çıldır-I HES, Can-I HES ve Telek HES ile işletmede olan bürüt 3 bin hektar sulama alanına sahip Arpaçay Sulaması I. Kısım bulunuyor. Ayrıca eksiklikleri nedeniyle henüz sulamaya açılamamış olan 11 bin 400 hektar alana sahip Arpaçay Sulaması II. Kısım Sulaması da bulunuyor.
ÇILDIR GÖLÜ SU SEVİYESİ SON YILLARIN EN ÜST SEVİYESİNDE…
Çıldır Gölü Alt Komisyonu, 08.03.2019 tarihinde toplanarak aldığı kararlar çerçevesinde DSİ 24. Bölge Müdürlüğü tarafından, konu DSİ Genel Müdürlüğü İşletme ve Bakım Dairesi Başkanlığına bildirilerek, sulama için bırakılan su dışında gölden su tahliyesi sağlanmayacak şekilde göl su seviyesinin sazlık alana geçişe izin verecek şekilde, Çıldır Gölü İşletme Çalışması yapılarak tüm ilgili taraflara bildirildi ve bu doğrultuda takibi sağlandı. Bu çerçevede göl su kotu gelen akımlara bağlı olarak önemli oranda artış sağlanırken, halihazır mevcut su kotu, son yılların en üst seviyesi olan 1961,35’e kadar yükseldi. Böylece balıkların üreme alanına giriş ve çıkışları, üreme döneminde sağlanmış olacak.
ÇILDIR GÖLÜNÜN SARI SAZANI VE ÜREME ALANLARI KORUNUYOR…
17.05.2019 tarihinde, DSİ 24 Bölge Müdürlüğü heyeti tarafından göl alanında, gölü besleyen derivayon kanallarında, Sarı Sazan üreme alanlarında yaptığı inceleme, tespit ve değerlendirmeler neticesinde aşağıdaki hususlar tespit edilerek ilgili taraflara bildirildi;
1- Sarı Sazan üreme alanı olan sazlık alan ile göl arasında önceki yıllarda yapılmış olan ulaşım yolu altında bırakılan büzlerden dolayı, sol sahilden sazlık alanı besleyen kaynak suyunun, üreme alanı olan sazlık alanı tam anlamıyla beslemesine engel teşkil ettiği, bu nedenle büz geçitlerin acilen sazlık alandan göle doğru su geçişine kapatılması suretiyle Çıldır Gölü ile balık üreme alanı olan sazlık alan irtibatının eski Eski Rus Köprüsü olarak ifade edilen geçitten sağlanmasının temin edilmesi önem arz etmektedir. Böylece sol sahilden sazlık alana gelen kaynak suyu sazlık alanı dolaşarak ve bir miktarda yükselerek, sağ sahildeki Eski Rus Köprüsü olarak ifade edilen geçitten göl ile bağlantı sağlanarak balık geçişlerinin sağlıklı bir şekilde ve uygun bir çerçevede temini sağlanabilecektir.
2- Söz konusu balık üreme alanı olan sazlık alanın çevresinin, alınan kararlar çerçevesinde, dışarıdan bu balık üreme alanına büyükbaş hayvan ve insan geçişlerinin ve müdahalesinin engellenmesi ve alanın muhafazası için, beton direkli tel kafes sistemi ile çevrilmesi uygun olacaktır.
3- DSİ tarafından yapılan işletme çalışması neticesinde, göl su kotunun bu yıl ve bundan sonraki yıllarda belirli dönemlerde 1962,00 kotuna kadar normal şartlarda çıkabileceği öngörüldüğünden, kurumumuz tarafından Çıldır Gölü için kamulaştırılan 1962,00 kotunun altında yer alan ulaşım yolu, sanat yapıları ve her türlü yapının bu kotun dışına çıkarılması can ve mal emniyeti açısından gereklidir. Tüm kamu kurum ve kuruluşları ile özel şahıslar kendilerine ait konularda bu doğrultuda gerekli tedbirleri almalıdır. 1962,00-1965,00 kotu aralığı ise irtifak hattı aralığıdır. Bu kotlar arasındaki alan, taşkın anında suyun çıkması muhtemel kotlar olup, bu aralıkta kalıcı konaklama tesislerine izin verilmemelidir.
Konuyla ilgili olarak DSİ 24. Bölge Müdürlüğünden yapılan yazılı açıklamada, “Belirtilen nedenlerden dolayı optimum bir işletmenin sağlanması ve gölün balık türü olan Sarı Sazan'ın üreme ve yaşam döngüsünün devamı için belirtilen tedbirlerin ilgili kurum ve kuruluşlar ile özel şahıslar tarafından alınması gerekmektedir. Bölgemizin ve yörenin yanı sıra ülkemizin her yöresinden çok sayıda ziyaretçinin akın ettiği, çeşitli etkinliklere ev sahipliği yapan, tarihi, doğal ve turizm ile Sarı Sazan Balığının ana vatanı olan ve en leziz şeklini burada bulabileceğiniz Çıldır Gölü’nü, geleceğe tüm güzellikleri ve özellikleriyle taşımak herkesin ortak çaba ve gayreti ile mümkün olabilecektir. Haydi, elbirliği ile bu doğal güzelliğimize sahip çıkalım. Kirletmeyelim. Kirletilmesine de müsaade etmeyelim. Her şey daha güzel ve yaşanılır bugün ve yarınlarımız içindir.” denildi.