Ercüment DAŞDELEN
Kars’ta vatandaşlar sonbahar aylarında patates başta olmak üzere, soğan, lahana gibi sebzeleri, peynir ve yağ gibi hayvansal ürünleri toptan alarak kış aylarına hazırlanıyorlar.
Kars'ta çok canlı biçimde süren kışlık erzak alım geleneği, ilden göç eden başka illere yerleşen Karslı aileler tarafından da yaşatılıyor.
Kars'ta dört kişilik bir ailenin kışlık patates alım miktarı 150 ile 200 kilo arasında değişiyor.
Çuvallar içinde alınan patatesler, evlerin soğuk bölümlerinde istif edilerek saklanıyor. Bu gelenek içinde canlı tutulan bir diğer davranış şekli de erzak olarak alınan patatesin komşularla paylaşılması şeklinde yaşanıyor. Kışlık patates alan aileler, komşularına tadımlık adı altında patates dağıtıyorlar.
Patates üreticileri Kasım ayı sonuna kadar satışlarda artış beklediklerini, lahana üreticileri ise ürettikleri sebzelerin önemli bir bölümünü sattıklarını bildirdiler.
Satın alınmadan önce numune alınarak ev hanımları tarafından haşlanıp, kızartılarak denenen patatesin en çok kışa dayanıklılığına bakılıyor. Kışlık patates alımlarında kalın kabuklu ve kırmızı renkli patatesler daha çok ilgi görüyor. Kars'ta kışlık olarak pazarlanan patatesin önemli bir bölümünü yine yörede yetiştirilen ürünler oluşturuyor.
Kars'ta kışlık erzak olarak alınan lahana hem il dışından hem de ildeki bostanlarda üretilirken kışlık soğan Amasya, Çorum, Erzurum ve Kırşehir'den geliyor. İlde ailelerin kışlık olarak ortalama soğan alım miktarı ise 50 kilogramı buluyor.
Kars'ta kışlık kavurma yapma geleneği azalan biçimde de olsa hala etkisini sürdürüyor. Büyükbaş hayvan alarak, kestirilen hayvanın etleri küçük parçalara bölünerek yağda pişirildikten sonra tenekelenerek kışa saklanıyor.
Kavurma yemeklere katıldığı gibi, Kars'ta yatsılık adı verilen geleneksel yemek saatlerinin de değişmez sofra ürünü olma özelliğini taşıyor.
Kars'ta ailelerin kışlık erzak depolarında kurutulmuş fasulye, yeşil biber, patlıcan, bamya, kuru nane, reyhanın yanı sıra teneke ile alınmış peynir ve yağlarda bulunuyor. Geleneği sürdüren Karslı ailelerin kışlık peynir alım miktarları 20 kilogramlık iki teneke peynir ve tereyağından oluşuyor. Kışlık alınan tereyağı ev hanımları tarafından eritilerek suyu alınıyor, yemeklik ve kahvaltılık olmak üzere iki tüketim çeşidi için özel tenekelerde saklanıyor.