Volkan KARABAĞ
Ticari taksilerde seyahat eden vatandaşlarımızın güvenilir hizmet almalarını sağlamak, yaşanabilecek sorunları en aza indirmek amacıyla Valisi Rahmi Doğan'ın talimatı ile hazırlanan Kars Valiliği 2018-4 Sayılı Genel Emri ile İlimiz sınırları içinde bazı esnaf, firma ve işletmelerin dövizde meydana gelen dalgalanmayı fırsat bilerek vatandaşlarımızın ihtiyaçlarına yönelik piyasa koşullarında sunulan mal ve hizmetlere fahiş fiyat uyguladığı; bazı ürünleri ise stoklarında bekleterek fiyat artışına neden olduğu, halkın esenliğini ve refahını tehdit edici davranışların ortaya çıktığı görülmüştür. Haksız fiyat artışları ve stokçuluk karşısında mağdur olan vatandaşlarımızın ve iyi niyetli işletmelerin haklarını korumak için gerekli tedbirlerin alınması amacıyla hazırlanan Kars Valiliği 2018-5 Sayılı Genel Emri şöyle:
2018/04 SAYILI GENEL EMİR
Vatandaşlarımızın huzur ve güven ortamı içinde yaşamaları Devletimizin asli görev ve
sorumluluklarındandır. Kamu hizmetlerinin aksamaya mahal vermeksizin, değişen koşullara ve
ihtiyaçlara uyumlu bir şekilde tüm vatandaşlarımıza ulaştırılması kamu düzeniyle yakından
ilişkilidir. Vatandaşlarımızın günlük hayatlarının aksama ve sıkıntı olmaksızın idamesine ilişkin her
türlü tedbiri alma yetki, görev ve sorumluluğu ise şüphesiz kamu idarelerine aittir.
Ticari taksilerde seyahat eden vatandaşlarımızın güvenilir hizmet almalarını sağlamak,
yaşanabilecek sorunları en aza indirmek önem arz etmektedir.
İl sınırları içinde bazı ticari taksi şoförlerinin; kısa mesafe, çok uzun mesafe ya da olumsuz
hava koşullarında veya trafiğin yoğun olduğu saatlerde yolcu almadığı, ödeme konusunda (bozuk
para) sorun çıkardığı, özellikle yabancı turistler başta olmak üzere farklı şehirlerden gelen
vatandaşlarımızın gidecekleri adresleri bilmemelerini fırsat bilerek ulaşım güzergahını uzatarak
yolculardan yüksek ücret talep ettiği, pazarlık usulü ile taksimetre kullanmada imtina ettiği, araç
içerisinde yüksek sesle müzik dinlediği, seyir halinde iken cep telefonu ile oyun oynadığı, uzun süreli
yüksek sesle konuşarak yolcuları rahatsız ettiği, araç içerisinde sigara içtiği, alkollü iken araç
kullandığı, uygunsuz tutum ve davranışlarda bulunduğu vatandaşlarımızdan gelen şikayet ve
taleplerden anlaşılmaktadır.
5442 sayılı İl İdaresi Kanunu’ nun 9’ uncu maddesinin (ç) fıkrasında; “Kanun, Cumhurbaşkanlığı
kararnamesi ve diğer mevzuatın verdiği yetkiyi kullanmak ve bunların yüklediği ödevleri yerine
getirmek için valiler genel emirler çıkarabilir ve bunları ilan ederler. ”
5442 sayılı İl İdaresi Kanununun 112 inci maddesinin (c) fıkrasında; “İl sınırları içinde huzur ve
güvenliğin, kişi dokunulmazlığının, tasarrufa müteallik emniyetin, kamu esenliğinin sağlanması ve
önleyici kolluk yetkisi valinin ödev ve görevlerindendir.
Bunları sağlamak için vali gereken karar ve tedbirleri alır. Bu hususta alınan ve ilan olunan
karar ve tedbirlere uymayanlar hakkında 66 ncı madde hükmü uygulanır.”,
Anılan Kanun’ un 66’ ncı maddesinde; “İl genel kurulu veya idare kurulları yahut en büyük
mülkiye amirleri tarafından kanunların verdiği yetkiye istinaden ittihaz ve usulen tebliğ veya ilan
olunan karar ve tedbirlerin tatbik ve icrasına muhalefet eden veya müşkülat gösterenler veya riayet
etmeyenler, mahallî mülkî amir tarafından Kabahatler Kanunu’ nun 32’ nci maddesi hükmü uyarınca
cezalandırılır. Ancak, kamu düzenini ve güvenliğini veya kişilerin can ve mal emniyetini tehlikeye
düşürecek toplumsal olayların baş göstermesi hâlinde vali tarafından kamu düzenini sağlamak
amacıyla alınan ve usulüne göre ilan olunan karar ve tedbirlere aykırı davrananlar, üç aydan bir
yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.”,
5326 sayılı Kabahatler Kanunu’ nun “Emre aykırı davranış” başlıklı 32’ nci maddesinde; “Yetkili
makamlar tarafından adlî işlemler nedeniyle ya da kamu güvenliği, kamu düzeni veya genel sağlığın
korunması amacıyla, hukuka uygun olarak verilen emre aykırı hareket eden kişiye yüz Türk Lirası
idarî para cezası verilir. Bu cezaya emri veren makam tarafından karar verilir. ...”
5326 sayılı Kabahatler Kanunu’ nun “Tütün mamullerinin tüketilmesi” başlıklı 39’ uncu
maddesinin 2’ nci fıkrasında; “Toplu taşıma araçlarında tütün mamulü tüketen kişiye, elli Türk Lirası
idarî para cezası verilir. Kabahatin özel hukuk kişileri tarafından işletilen toplu taşıma araçlarında
işlenmesi halinde bu ceza ilk başvurulan kolluk birim yetkilileri tarafından verilir.
Kamuya ait toplu taşıma araçlarında işlenmesi halinde idarî para cezası verme yetkisi bakımından
birinci fıkra hükmü uygulanır.
Özel hukuk kişilerine ait olan ve herkesin girebileceği binaların kapalı alanlarında, tütün
mamullerinin tüketilemeyeceğini belirtir açık bir işarete yer verilmesine rağmen, bu yasağa aykırı
hareket eden kişiye, elli Türk Lirası idarî para cezası verilir. Bu ceza, şikâyet üzerine en yakın kolluk
birimi yetkililerince verilir. “
4207 sayılı Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanun’ un “Tütün
Ürünlerinin Yasaklanması” başlıklı 2’ nci maddesinde hangi alanlarda tütün ürünlerinin
kullanılamayacağı ve anılan Kanun’ un “Ceza hükümleri” başlıklı 5’ inci maddesinde ise yasaklanan
alanlarda kullananlar hakkında uygulanacak cezalar belirtilmiştir.
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’ nun “Tedbirsiz ve saygısız araç sürme” başlıklı 73’ üncü
maddesinde; “Karayolunda araçların kamunun rahat ve huzurunu bozacak veya kişilere zarar
verecek şekilde saygısızca sürülmesi, araçlardan bir şey atılması veya dökülmesi, seyir halinde
sürücülerin cep ve araç telefonu ile benzer haberleşme cihazlarını kullanması yasaktır. Bu madde
hükümlerine uymayanlar 1.800.000 lira para cezası ile cezalandırılırlar. ”
hükümleri bulunmaktadır.
Bu itibarla; kamu düzeninin korunması, vatandaşlarımızın huzur ve güvenliği için il sınırları
içinde ticari taksi şoförlerince;
- Kısa mesafe ya da çok uzun mesafeye yolcu alınmaktan kaçınılması,
- Olumsuz hava koşullarında veya trafiğin yoğun olduğu saatlerde yolcu alınmaktan kaçınılması,
- Ödeme konusunda sorun çıkarılması (bozuk para olmaması ya da çok bozuk para verilmesi),
- Özellikle yabancı turistler başta olmak üzere farklı şehirlerden gelen vatandaşlarımızın
gidecekleri adresleri bilmemelerini fırsat bilerek ulaşım güzergahını uzatarak yolculardan yüksek
ücret talep edilmesi,
- Araçların bakımsız ve /veya kirli kullanılması,
- Araç içerisinde yüksek sesle müzik dinlenilmesi,
- Seyir halinde iken cep telefonu ile oyun oynanması, uzun süreli yüksek sesle konuşarak yolcuların
rahatsız edilmesi,
- Araç içerisinde sigara içilmesi,
- Uygunsuz tutum ve davranışlarda bulunulması,
- Araçta pazarlık usulü yolcu taşınması,
- Alkollü iken araç kullanılması, yasaktır.
Aksine davranan şoförler hakkında ilgililerin bildirimi halinde tespit tutanağı düzenlemeye
kolluk kuvvetleri ve belediye trafik zabıtası yetkili olup ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde
adli/idari işlemler yapılacak, gerekli idari para cezası uygulanacaktır.
Bu Genel Emir yayımı tarihinden itibaren yürürlüğe girecektir.
2018/05 SAYILI GENEL EMİR
Vatandaşlarımızın refah, huzur ve mutluluğunu sağlamak; temel hak ve hürriyetlerini
korumak Devletimizin asli görev ve sorumluluklarındandır. Ayrıca vatandaşlarımızın
ihtiyaçlarının teminine yönelik piyasa koşullarında sunulan mal ve hizmetlere erişiminin
güvence altına alınması da Devletimizin yasal sorumlulukları arasındadır. Kamu hizmetleri ile
piyasa koşullarında mal ve hizmet sunumu kamu düzeninden etkilenmekte; bu hizmet ve
sunumlarda olası aksamalar da kamu düzenini bozabilmektedir. Vatandaşlarımızın günlük
hayatlarının aksama ve sıkıntı olmaksızın idamesine ilişkin her türlü tedbiri alma yetki, görev ve
sorumluluğu ise şüphesiz kamu idarelerine aittir.
İlimiz sınırları içinde bazı esnaf, firma ve işletmelerin dövizde meydana gelen dalgalanmayı
fırsat bilerek vatandaşlarımızın ihtiyaçlarına yönelik piyasa koşullarında sunulan mal ve
hizmetlere fahiş fiyat uyguladığı; bazı ürünleri ise stoklarında bekleterek fiyat artışına neden
olduğu, halkın esenliğini ve refahını tehdit edici davranışların ortaya çıktığı görülmüştür. Haksız
fiyat artışları ve stokçuluk karşısında mağdur olan vatandaşlarımızın ve iyi niyetli işletmelerin
haklarını korumak için gerekli tedbirlerin alınması gerekmektedir.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’ nın 167’ nci maddesine göre “Devlet para, kredi, sermaye,
mal ve hizmet piyasalarının sağlıklı ve düzenli işlemelerini sağlayıcı ve geliştirici tedbirler alır;
...”,
5442 sayılı İl İdaresi Kanunu’ nun 9’ uncu maddesinin (ç) fıkrasında; "Kanun,
Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ve diğer mevzuatın verdiği yetkiyi kullanmak ve bunların
yüklediği ödevleri yerine getirmek için valiler genel emirler çıkarabilir ve bunları ilan ederler.”,
5442 sayılı İl İdaresi Kanunu’ nun 11 inci maddesinin (c) fıkrasında; “İl sınırları içinde
huzur ve güvenliğin, kişi dokunulmazlığının, tasarrufa müteaallik emniyetin, kamu esenliğinin
sağlanması ve önleyici kolluk yetkisi valinin ödev ve görevlerindendir.
Bunları sağlamak için vali gereken karar ve tedbirleri alır. Bu hususta alınan ve ilan olunan
karar ve tedbirlere uymayanlar hakkında 66’ ncı madde hükmü uygulanır.”,
Anılan Kanun’ un 66’ ncı maddesinde; "İl genel kurulu veya idare kurulları yahut en büyük
mülkiye amirleri tarafından kanunların verdiği yetkiye istinaden ittihaz ve usulen tebliğ veya
ilan olunan karar ve tedbirlerin tatbik ve icrasına muhalefet eden veya müşkülat gösterenler
veya riayet etmeyenler, mahallî mülkî amir tarafından Kabahatler Kanununun 32’ nci maddesi
hükmü uyarınca cezalandırılır. Ancak, kamu düzenini ve güvenliğini veya kişilerin can ve mal
emniyetini tehlikeye düşürecek toplumsal olayların baş göstermesi hâlinde vali tarafından kamu
düzenini sağlamak amacıyla alınan ve usulüne göre ilan olunan karar ve tedbirlere aykırı
davrananlar, üç aydan bir yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.”,
5326 sayılı Kabahatler Kanunu’ nun “Emre aykırı davranış” başlıklı 32’ nci maddesinde;
“Yetkili makamlar tarafından adlî işlemler nedeniyle ya da kamu güvenliği, kamu düzeni veya
genel sağlığın korunması amacıyla, hukuka uygun olarak verilen emre aykırı hareket eden kişiye
yüz Türk Lirası idarî para cezası verilir. Bu cezaya emri veren makam tarafından karar verilir.
...”,
6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’ un 6’ ncı maddesinde; “Bir malın
sunumu ve satışından kaçınma ile bir hizmetin sunumundan kaçınma hallerinin denetimi,
uygulanması ve izlenmesine ilişkin görevlerde belediyeler yetkili kılınmıştır.”,
6585 sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’ un 17’ nci maddesinin 2’
nci fıkrasında; “Yetkili idareler, yetki alanlarıyla sınırlı olmak kaydıyla, doğrudan veya
Bakanlığın talebi üzerine, bu Kanun hükümleri çerçevesinde perakende işletmeler nezdinde ön
inceleme mahiyetinde olmak üzere gerekli denetim ve uygulamaları yapmak ve önlemleri
almakla görevli ve yetkilidir.”,
Perakende Ticarette Uygulanacak İlke ve Kurallar Hakkında Yönetmelik’ in 16’ ncı
maddesinde; “Yetkili idareler, doğrudan veya Bakanlığın talebi üzerine perakende işletmeler
nezdinde ön inceleme mahiyetinde denetim yapmakla görevlidir.”
hükümleri bulunmaktadır.
Bu itibarla kamu düzeni ve güvenliğinin korunması, vatandaşlarımızın mağduriyetlerinin
önlenmesi ve haksız rekabetin önüne geçilmesi amacıyla;
- İlimiz sınırları içerisinde faaliyet gösteren esnaf, firma ve her türlü işletme tarafından
sunulan mal ve hizmetlerin haklı bir neden olmaksızın fiyatlarının yükseltilmemesi,
- Ürünlerin piyasaya arzlarının geciktirilmemesi ve stokçuluk yapılmaması,
- Satılan malın üretim yeri, ayırıcı özelliği, tüm vergiler dahil satış fiyatı, birim satış
fiyatı, satış fiyatı ve birim fiyatının uygulanmaya başladığı tarih, üretim yeri Türkiye olan mallar
için Ticaret Bakanlığınca tespit ve ilan edilen şekil, logo veya işaret şartlarına uyulması,
- Ürünlerde kullanılan etiketlerin tarife ve fiyat listelerinin üzerindeki rakam ve
harflerin okunabilir, düzgün, eksiksiz, gerçeğe uygun, yeterli büyüklükte ve başka rakam, kelime
ve işaretlerle karışıklığa sebebiyet vermeyecek şekilde kullanılması,
- Tarife ve fiyat listelerinin hangi mala ait olduğunun tüketiciler tarafından kolaylıkla
görülebilmesi ve okunabilmesi hususlarına riayet edecektir.
Başta zabıta birimleri olmak üzere yetkili birimlerce denetim faaliyetlerine ağırlık verilecek,
yapılan denetimler sırasında aksine hareket edenlerin tespit edilmesi halinde yukarıda belirtilen
mevzuat hükümleri çerçevesinde adli ve idari işlemler yapılarak idari para cezası uygulanacaktır.
Bu Genel Emir yayımı tarihinden itibaren yürürlüğe girer.