Tacettin DURMUŞ
Eğer fethedilmeseydi 1064’te Türklerin Anadolu’ya girişinin o kadar kolay olamayacağı her kez tarafından bilinen, dünyanın gözünün üzerinde olduğu fakat bizler tarafından yüzyıllarca ve günümüzde de ihmal edilen Ani’deki restorasyon çalışmaları mevsim koşulları nedeniyle yine beklemeye alındı.
Geçmişi binlerce yıl öncesine dayanan, sayısız medeniyetlere evsahipliği yapmış Ani Ören Yeri’nde 8 yıldır süren arkeolojik ve restorasyon amaçlı çalışmalar geçtiğimiz ay sona erdi.
Rus işgali sırasında Nikolay Mar tarafından yapılan kazının arından iğne ile kuyu kazar gibi devam eden kazılar, 2018 yılında da Pamukkale Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Fahriye Bayram başkanlığında sur boyunda yapıldı.
15 Temmuz 2016’da UNESCO Dünya Miras Listesine dâhil edilen Ani Ören Yeri´nde yapılan arkeolojik kazı çalışmalarının, Kars Valisi Rahmi Doğan’ın da açıkladığı gibi önümüzdeki yıl kazı evinin de faaliyete geçmesi ile birlikte kazı süresinin daha fazla olacak ve bu nedenle daha fazla tarihi varlık gün yüzüne çıkmış olacak. Ani’deki olumsuz mevsim koşulları nedeniyle kazı çalışmalarının kısa süreli olmasının yanı sıra kazı çalışmalarına ayrılan bütçenin de yetersiz olması nedeniyle, Ani’nin gün yüzüne çıkması bir hayal olarak önümüzde duruyor.
Kalkolitik dönemden beri çeşitli medeniyetleri bağrında yaşatan Ani Ören Yeri’nde 2012 yılından beri zor koşullarda yürütülen kazı çalışmaları, Kültür Bakanlığı, Kars Valiliği Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü öncülüğünde Pamukkale Üniversitesi marifetiyle yürütüldü. Kazı çalışmalarında Kafkas Üniversitesi, Akdeniz Üniversitesi, Muğla Üniversitesi, Kafkas Üniversitesi ve Ardahan Üniversitesinde öğrenim gören Arkeoloji bölümü öğrencileri de çalışmalarda yer aldı.
Restorasyon çalışmaları sırasında gazetemize açıklamada bulunan Kazı Başkanı Pamukkale Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Fahriye Bayram: “Kazı çalışmalarımız aynı zamanda acil restorasyon gerektiren sorular önünde aslanlı kapısından doğuya doğru devam ediyor. Geçtiğimiz yıl üçüncü burç üzerinde de çalıştık. Yaklaşık 6 metre sur dibine inerek çevresinde kazılar yapıyoruz. Sur dibinde kazı yaptığımız için fazla buluntu elde edemiyoruz. Kazılar sırasında özelikle küçük buluntular ve tahribata uğramış günlük kullanılan eşyalar elde ediyoruz. Çoğunluğu 13 yüzyıla ait sikkeler var ama çok tahribata uğramış oldukları için okunamayacak kadar kötü durumdalar. Kazı evi ile birlikte kazı ekibimiz daha da geliştirecek. Kazıevimiz olunca Ani’de kalacağız. Kazıevinde günlük işlerimiz bitince çalışmalarınız kazıevinde devam edecek. Burada seramik çizimleri yapacağız. Sağlam durumda olan seramiklerin yapıştırılması işlerini yapacağız Onun dışında büyük bölümü Ermenice olan kitabeler var onların yeniden fotoğrafları çekilerek okunması sağlanacak. Okunmamış olanlar okutulacak. Böylelikle Antik Kent ile ilgili bilgilerimiz daha da artacak.”dedi.
VALİ DOĞAN: “KAZI EVİ YAPILIYOR”
Ani ‘de kazı evinin yapımının devam ettiğini söyleyen Kars Valisi Rahmi Doğan:”Ani’de ciddi işler yapıyoruz. Karşılama Merkezi bitmek üzere ve hemen yanına ilave olarak kaza yaptık. Kazıevinin bitmesiyle çalışmalar daha daha kapsamlı yapılacak. Kazı heyeti yaz aylarında ve okulları n tatil olduğu zamanlarda kazı yapabiliyor ve çok kısa bir süre içerisinde bu faaliyete yürütüyorlar. Dolayısıyla kazı heyeti sabah gelip akşam Kars’a dönüyor. Böylece önemli bir zaman kaybı oluştuğu için biz göreve başladığımızda karşılama merkezinin yanında kazı evini yaptık. Geçtiğimiz hafta içerisinde de kazı başkanı ve yüklenici firma yetkilileri ile de hep birlikte toplantı yaptık. Bildiğiniz gibi Ani’de İl Özel idaresinin bir binası var. O binayı yıkıyoruz. Ve orası şu anda mevcut yapılmakta olan binalar ile uyumlu ve kullanışlı hale gelecek. Orada bir spa merkezi ve bir kafeterya yapılacak.” Şeklinde açıklamada bulunmuştu.