Tüberkülozdan korunma, erken tanı, tedavi ve destek ile hastalığın görülme sıklığının ve tüberküloza bağlı ölümlerin azaltılması, hastalığa bağlı maddi kaybın azaltılması amacıyla; her yıl ocak ayının ilk pazar günü ile başlayan hafta “Verem Eğitimi ve Farkındalık Haftası” olarak belirlenmiştir. Ülkemizde bu hafta boyunca çeşitli seminerler, eğitim programları ve sağlık taramaları gerçekleştirilmektedir.
Tüberküloz (verem), Mycobacterium tuberculosis adı verilen bir bakterinin neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Çoğunlukla akciğerler olmak üzere tüm doku ve organları tutabilir. Akciğer dışı tüberküloz bulaşıcı olmayabilir ancak akciğer tüberkülozu, hastanın öksürmesi ya da hapşırması sonucu hava yoluyla kolayca bulaşabilir. Hasta ile aynı kapalı ortamda uzun süre bulunan kişilerde bulaşma riski artmaktadır.
Bulaştırıcı dönemde olan tüberküloz hastası ile aynı ortamda bulunan ve tüberküloz etkenine maruz kalan kişilere “temaslı” denir. Tüberküloz hastasının temaslıları, verem savaş birimlerinde ücretsiz muayene edilir ve gerekli tetkikleri yapılır. Hasta olduğu tespit edilen temaslılar tedavi edilir. Hasta olmayan fakat enfeksiyon ya da hastalık riski taşıyan temaslılar koruma tedavisine alınır.
Verem savaş dispanserlerinde tanı, tedavi ve takip hizmetleri tüberküloz hastalarına ücretsiz sunulmaktadır. Tüberküloz tanısı alan hastanın tedavisi boyunca, dispanserlerdeki sağlık çalışanları tarafından takip edilmekte, gerekli görülen tüm destekler sağlanmaktadır.
Tüberküloz hastalığı, yalnızca düzenli ilaç kullanımı ile tedavi edilebilir. Bu nedenle, ilaçlar doğrudan gözetimli tedavi uygulamasıyla verilmektedir. Hastaların, bir sağlık görevlisi eşliğinde ilaçlarını alarak tedaviye sadık kalmaları teşvik edilmektedir. Etkili ve düzenli bir tedavi ile bulaştırıcılık genellikle 2-3 haftada sona erebilir. Tüberküloz tanısı alan hastaların ilaçları Sağlık Bakanlığı tarafından ücretsiz olarak sağlanmakta ve tedavi süreçleri izlenmektedir.
DGT (Doğrudan Gözetimli Tedavi) uygulamasına düzenli katılan hastalara, Bakanlığımız ile Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı arasında imzalanan protokol çerçevesinde şartlı nakdi yardım yapılmaktadır. Devletimizin sağladığı bu maddi destek, tüberküloz sebebiyle yaşanan ekonomik kayıpların yükünü hafifletmektedir.
Mobil tarama araçlarımız, her yıl düzenli olarak cezaevlerini taramakta, okul ve iş yeri gibi toplu yaşam alanlarında tüberküloz görülmesi durumunda da bu alanların taranmasında hizmet vermektedir. Erken tanı, tüberkülozun yayılmasını önlemede kritik bir rol oynar.
Bakanlığımız tarafından yürütülen “Ulusal Tüberküloz Kontrol Programı” ile tüberküloza karşı mücadelede, sağlıklı bir yaşam ve koruyucu sağlık hizmetleri sunmayı amaçlamaktadır. Genişletilmiş Bağışıklama Programı kapsamında bebeklere iki aylıkken ücretsiz yapılan BCG aşısı, tüberküloz menenjiti ve miliyer tüberkülozdan korunmalarını sağlamakta önemli bir rol oynamaktadır. Aşının, tüberküloz riski altında olan çocuklarda hayat kurtarıcı etkisi kanıtlanmıştır.
Tüberküloz, yalnızca sağlık tedbirleriyle değil, biyopsikososyal bir yaklaşımla tüm sektörlerin iş birliği içinde mücadele etmesi gereken bir hastalıktır. Eğitimin artırılması, damgalanmanın azaltılması ve toplumda tüberküloz hakkında doğru bilgi akışının sağlanması, hastalığın yönetiminde kritik öneme sahiptir.
2023 yılı itibarıyla dünya genelinde tahminlere göre yaklaşık 10,8 milyon yeni tüberküloz hastası ortaya çıkmış ve 1,25 milyon kişi bu hastalık nedeniyle ölmüştür. Tüberküloz, bulaşıcı hastalıklardan kaynaklanan ölüm nedenleri arasında COVID-19'dan sonra ikinci sıradadır. Dünya Sağlık Örgütü’nün tahminlerine göre, tüberküloz ile küresel mücadele kapsamında uygulanan etkin tanı ve tedavi programları sayesinde 2000-2023 yılları arasında yaklaşık 79 milyon hayat kurtarılmıştır. Bu başarı, uluslararası iş birlikleri, sağlık personelinin özverili çalışmaları ve bilimsel araştırmalar sayesinde mümkün olmuştur.
Toplumun korunması için her bireyin tüberküloz hastalığına karşı Bakanlığımızca yürütülen faaliyetlere destek vermesi büyük önem taşımaktadır.
Bu kapsamda;
- Bebeklere BCG aşısının zamanında yaptırılması,
- Bireysel ve toplumsal hijyen kurallarına uyulması,
- Uzun süren öksürük şikayetinde veya tüberküloz hastası ile temas edilmesi durumunda vakit kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna başvurulması,
- Tüberküloz hastası ve temaslılarının sağlık personelinin gözetiminde ve düzenli bir şekilde ilaçlarını kullanmaları gerekmektedir.
Tüberküloz ile mücadelede her bireyin rolü önemlidir.
Geldiğimiz süreçte, politik bir kararlılıkla yürütülen programımızın nihai hedefi VEREMSİZ BİR TÜRKİYE olup bu hedefe ulaşılması için çalışmalarımız sürmektedir.